Tại phiên họp vào thứ bảy ngày 4.6 vừa qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã quyết định đề nghị T.Ư Đảng kỷ luật các ông Chu Ngọc Anh, Chủ tịch UBND Hà Nội, nguyên Bộ trưởng KH-CN; và Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long do những vi phạm liên quan tới vụ Công ty CP công nghệ Việt Á (Công ty Việt Á). Riêng ông Phạm Công Tạc, Thứ trưởng Bộ KH-CN, đã bị Ủy ban Kiểm tra T.Ư kỷ luật ở mức cảnh cáo; song vẫn bị Ban Bí thư quyết định khai trừ ra khỏi Đảng.
 |
Ông Chu Ngọc Anh (trái), ông Nguyễn Thanh Long |
Theo quy định của T.Ư Đảng về thi hành kỷ luật đối với đảng viên vi phạm, trong trường hợp Bộ Chính trị đề nghị T.Ư xem xét kỷ luật, mức kỷ luật là cách chức hoặc cao hơn là khai trừ ra khỏi Đảng.
800 tỉ đồng “bôi trơn”
Việc Bộ Chính trị đề nghị T.Ư Đảng kỷ luật các ông Chu Ngọc Anh, Nguyễn Thanh Long là diễn biến mới nhất của vụ án Công ty Việt Á kể từ khi Bộ Công an khởi tố vụ án vào ngày 18.12.2021.
Tới nay, sau gần 6 tháng mở rộng thanh tra, kiểm tra và điều tra của các cơ quan nội chính dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo T.Ư về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, 56 bị can đã bị khởi tố trong nhiều vụ án khác nhau tại nhiều cơ quan T.Ư và 13 địa phương. Hàng chục cán bộ ở nhiều cấp bị kỷ luật do sai phạm liên quan vụ án, trong đó có những cán bộ cấp cao như giám đốc, phó giám đốc Học viện Quân y (Bộ Quốc phòng), thứ trưởng và bộ trưởng các bộ KH-CN, Y tế nói trên.
 |
Kit xét nghiệm Covid-19 của Công ty Việt Á |
Tuy nhiên, hậu quả của “quả bom” Việt Á sẽ chưa dừng lại. Theo lời khai của bị can Phan Quốc Việt (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Việt Á), từ tháng 3.2020 cho tới khi bị khởi tố, bắt tạm giam vào cuối năm 2021, Công ty Việt Á đã cung cấp cho các bệnh viện, trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) và đối tác ở 62/63 tỉnh, TP với doanh thu khoảng 4.000 tỉ đồng.
Quá trình kinh doanh và tiêu thụ kit xét nghiệm, lợi dụng tính chất cấp bách về nhu cầu test Covid-19 của các địa phương trên cả nước, sản phẩm kit xét nghiệm thuộc danh mục được áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn nên Phan Quốc Việt đã chủ động cung ứng thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế trước cho các bệnh viện, CDC các tỉnh, TP sử dụng.
 |
Phan Quốc Việt, Tổng giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT Công ty Việt Á |
Đồng thời, Phan Quốc Việt thông đồng với lãnh đạo các đơn vị này hợp thức hồ sơ chỉ định thầu bằng cách Công ty Việt Á sử dụng các pháp nhân trong hệ thống (công ty liên danh, công ty con) lập hồ sơ chào hàng sản phẩm, xác nhận khống các báo giá... để hoàn thiện hồ sơ, ký hợp đồng, thanh quyết toán cho Công ty Việt Á theo giá cao hơn nhiều so với giá thành sản xuất.
Để các phi vụ trục lợi bất chính trót lọt, Công ty Việt Á chi đậm “hoa hồng” cho bên mua. Phan Quốc Việt khai đã chi “hoa hồng”, “lại quả” cho các đối tác lên tới 800 tỉ đồng, như ông Phạm Duy Tuyến, Giám đốc CDC Hải Dương 27 tỉ đồng; hay đối tác phân phối tại Bắc Giang hơn 44 tỉ đồng... 800 tỉ đồng ấy là con số “lại quả” lớn chưa từng thấy trong lịch sử tư pháp của VN, và những địa chỉ nơi số tiền bẩn này đổ vào vẫn còn lẩn khuất trong bóng tối.
“Việt Á là ai mà có quyền lực chi phối lớn đến vậy ?”
Quy mô của vụ án Việt Á chắc chắn không nằm ở phạm vi của 13 tỉnh, TP đã được đưa ra ánh sáng. Trên thực tế, nhiều cá nhân, đơn vị đã vào “tầm ngắm” của các cơ quan điều tra. Tại Bạc Liêu, Thanh tra tỉnh này đã chuyển hồ sơ sang cơ quan công an để điều tra làm rõ 3 gói thầu mua sinh phẩm, hóa chất, vật tư y tế liên quan đến Công ty Việt Á, do CDC Bạc Liêu làm chủ đầu tư, có tổng giá trị hơn 23,7 tỉ đồng. Tại tỉnh Bình Phước, từ đầu năm 2022, Giám đốc CDC Nguyễn Văn Sáu thừa nhận có nhận “quà” của Công ty Việt Á. Sau đó, ông Sáu đã bị Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Bình Phước cách tất cả chức vụ trong Đảng. Giám đốc Sở Y tế cách chức Giám đốc CDC của ông Sáu. Hiện Cơ quan CSĐT Bộ Công an vẫn đang điều tra ông Sáu và 5 cán bộ khác…
Tuy nhiên, điều đáng nói là những sai phạm trong vụ án Công ty Việt Á diễn ra ở nhiều nơi, cả ở các cơ quan T.Ư, bộ, ngành lẫn nhiều địa phương theo cùng một cách thức. Tất cả dường như đều bị Công ty Việt Á chi phối để cùng “hiệp đồng” tham gia một “dự án” lớn từ việc nghiên cứu, sản xuất cho tới quảng bá và thương mại hóa kit xét nghiệm Covid-19 của công ty này. Tại phiên thảo luận của Quốc hội hồi tuần trước, ông Trần Quốc Tuấn, đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh, đã nêu câu hỏi đầy nhức nhối: “Việt Á là ai mà có quyền lực chi phối lớn đến vậy?”.
Công ty Việt Á được thành lập từ năm 2007 với số vốn ban đầu khoảng 80 triệu đồng của 3 thành viên do Phan Quốc Việt (42 tuổi) là người sáng lập kiêm Tổng giám đốc. Việt Á có trụ sở chính tại TP.HCM và chi nhánh tại một số tỉnh, TP, với ngành nghề chính là cung cấp thiết bị, sinh phẩm y tế.
Từ đầu năm 2020, Công ty Việt Á phối hợp cùng Học viện Quân y thực hiện đề tài khoa học “Nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR và real-time RT-PCR phát hiện chủng virus corona mới 2019 (2019-nCoV)”. Đây được coi là nhiệm vụ quốc gia với sự đặt hàng của Bộ Y tế và Bộ KH-CN là cơ quan quản lý nhà nước đối với đề tài.
Nghiên cứu này đã tiêu tốn ngân sách quốc gia gần 19 tỉ đồng và tạo ra sản phẩm ứng dụng là kit xét nghiệm Covid-19. Trong khi việc chuyển giao ứng dụng cũng như việc đánh giá nghiệm thu đề tài khoa học chưa được Bộ KH-CN, Bộ Y tế làm rõ, thì Công ty Việt Á đã tung sản phẩm ra thị trường với mức giá cao hơn nhiều so với thực tế.
Thực tế sau đó cho thấy, trụ sở chính của Công ty Việt Á chỉ là nơi mượn chỗ để đặt bảng hiệu công ty. Và ngay phòng sản xuất kit xét nghiệm Covid-19 để bán cho các đối tác trong cả nước chỉ rộng hơn 10 m2 với 10 nhân sự. Hệ thống thiết bị, máy móc chỉ là vài chiếc tủ cấp đông và vài chiếc máy tách chiết cũ…
Những câu hỏi lớn cần giải đáp thấu đáo
Câu hỏi đặt ra là điều gì đã khiến một công ty như vậy “vào” được hệ thống, trở thành đối tác phối hợp Học viện Quân y thực hiện đề tài khoa học cấp nhà nước cho một nhiệm vụ cấp bách, là tạo ra kit xét nghiệm cho công tác phòng chống dịch Covid-19? Điều gì khiến các bệnh viện, CDC, đối tác ở 62/63 tỉnh, thành răm rắp mua, rồi thông đồng với Công ty Việt Á nâng khống giá kit xét nghiệm để rút ruột ngân sách nhà nước, trục lợi bất chính?
Và câu hỏi quan trọng hơn: Điều gì khiến các cán bộ, lãnh đạo ở nhiều địa phương, bộ ngành sẵn sàng “bán mình” cho Việt Á, trục lợi trên chính những khó khăn, mất mát của người dân và đồng bào mình? Điều gì khiến cán bộ vẫn tham nhũng, nhận hối lộ một cách ngang nhiên, trắng trợn khi “củi lửa vẫn đang phừng phừng”, “lò” chống tham nhũng vẫn đang nóng rực?
Con số 800 tỉ đồng “bôi trơn”, “lại quả” từ Việt Á có thể vẫn chưa phải là câu trả lời cuối cùng…
